FED Başkanı Bernanke gölge bankacılık sektörünün finansal sistem için risk oluşturduğunu, gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiğini ifade etmişti. Peki ama bahsi geçen gölge bankacılık nedir?
Tıpkı bankalar gibi mevduat toplayan, bankalar gibi borç alıp veren fakat normal bankalardan farklı olarak belirli düzenlemelere tabi olmayan finansal kuruluşlardır. Kısa vadeli borçlanırlar ve uzun vadeli likit olmayan varlıklara yatırım yaparlar(bu sayede kar elde ederler). Müşterilerine; ipotekli krediler ve varlığa dayalı ticari kağıtlar karşılığında kredi verebiliyorlar. Bu tür kuruluşlar ülkemizde bulunmuyor. ABD ve Avrupa’da ise oldukça yaygın olarak işlem yapan bu kuruluşlar arasında; yatırım bankaları, sigorta şirketleri, hedge fonlar, yatırım fonları, devlet tarafından mortgage kredisi vermeleri için desteklenen kurumlar yer alıyor.
Gölge bankalarının en çok ilgilendikleri Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler(VDMK) ve kamu destekli mortgage kredisi veren kuruluşların çıkardıkları menkul kıymetlerdir. Çünkü bu kıymetler devlet garantisi altında olduğu için geri ödenememe riski sıfır düzeyinde. Bu kuruluşlar fon ihtiyacı olan kurumlarca çıkarılan VDMK’e yatırım yapıyorlar. Sonra bu varlıkları kendi portföylerinde biriktirerek onlara fon sağlıyorlar. Gölge bankacılık sisteminde kuruluş kendi adına menkul kıymet çıkarmıyor sadece var olan kıymetler üzerinden işlemler yapıyor.
2010 yılı sonu itibariyle büyüklüğü 60 trilyon doların üzerinde(normal bankaların bile çok üzerinde). Gölge bankaların, bankalarla doğrudan ve düzenli bağlantı kurabilmeleri, ABD bankacılığındaki sistemik riskin ana kaynağını oluşturuyor. Gölge bankalar, kanuni karşılığa ve vergi düzenlemelerine tabi olmadıkları için, bankalara yüksek faiz ödeyebiliyorlar. Buna rağmen bankalardan daha düşük faizle kredi verebiliyorlar. Bu nedenle, bankalarda gölge bankalara, yüksek faizle para verip; karlılıklarını arttırma eğilimine girmişler hatta onlar gibi çalışmaya başlamışlardı ve global krizin çıkmasında önemli bir rol oynamışlardı.
Sanırım artık Bernanke’nin ne anlatmaya çalıştığını anladık. Gölge bankacılıkta yaşanması muhtemel panikler ve aksaklıklar için önemler alınmalı. Çünkü 2008 yılında yaşanan krizin bir kere daha yaşanmasını ne ABD ne de Avrupa kaldıracak güce sahip değil.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder